Celtowie w Pe?czyskach
Wi?kszo?ci z nas Celtowie wydaj? si? nierealnie dalecy i kojarz? si? z pi?karzami z Glasgow, ze ?w. Patrykiem a w najlepszym razie z Galem Asterixem. Niewiele osób wie, ?e to oni jako pierwsi podkuli konie, wymy?lili kolczug? czy ... myd?o. Wiele narz?dzi, których jako pierwsi u?yli Celtowie przetrwa?o w formie niezmienionej do XIX wieku. Im zawdzi?czamy m?otek, pilnik czy no?yce. To oni rozpowszechnili umiej?tno?? wykonywania beczek. Najstarsze monety znajdowane na ziemiach polskich s? wyrobem celtyckim. Tak – Celtowie dotarli na ziemie polskie.
Model wojownika celtyckiego wraz z uzbrojeniem
Celtowie, zwani przez Rzymian Galami, s? pierwszym znanym z imienia barbarzy?skim ludem Europy. W jego sk?ad wchodzi?o wiele plemion maj?cych wspólny j?zyk i warto?ci kulturowe. J?zyk celtycki cz??ciowo przetrwa? do dzisiaj w mowie szkockiej, walijskiej czy irlandzkiej. Ich kolebk? by? obszar alpejski.
Niestety nie wiemy, jak nazywa?o sie plemi?, które przyby?o na teren dzisiejszej Polski. Wiemy za to, ?e przyby?o ono z Czech, Moraw oraz Kotliny Karpackiej w pierwszej po?owie III w. p.n.e. Miejscowa ludno?? prawdopodobnie uleg?a asymilacji, gdy? nie znaleziono ?ladów toczonych walk. Trzeba jednak pami?ta?, ?e w tamtych czasach tereny te by?y s?abo zaludnione. Celtowie zak?adali szereg niedu?ych, prawdopodobnie jednodworskich osad rodowych, obok których funkcjonowa?y nieliczne, wi?ksze centra rzemie?lniczo – handlowe. Najbardziej wysuni?te na pó?nocny wschód, znane nam takie centrum znajdowa?o si? na terenie obecnych Pe?czysk, male?kiej ponidzia?skiej wsi. Jednak nie by?a to osada peryferyjna o czym ?wiadcz? znaleziska takie jak pozosta?o?ci warsztatów garncarskich, warsztat ceramiczny, narz?dzia ?elazne, ozdoby i cz??ci stroju z ?elaza, br?zu czy szk?a oraz fragmenty broni a tak?e naczynia z domieszk? grafitu. Dzia?a?a tam tak?e mennica – symbol presti?u i w?adzy. Do najbardziej spektakularnych znalezisk nale?? monety celtyckie, pó?produkt monety z?otej – rzecz wyj?tkowa w skali europejskiej oraz fragment wagi szalkowej u?ywanej do wa?enia kruszców szlachetnych – jedyne takie znalezisko na ziemiach polskich. Po?o?enie na Bursztynowym Szlaku sprzyja?o rozwojowi osady, która by?a powi?zana handlowo z wybrze?em Ba?tyku, obszarami Czech, Moraw, terenami naddunajskimi a nawet Mo?dawi?.
Celtycka osada w Pe?czyskach funkcjonowa?a do poczatków I w. p.n.e. Presja rosn?cego w pot?g? Rzymu i napór plemion germa?skich doprowadzi?y do upadku cywilizacyjnego i utraty niezale?no?ci politycznej wi?kszo?ci plemion celtyckich. W sposób niezak?ócony ich kultura mog?a si? rozwija? jedynie na peryferiach dawnego ?wiata – przede wszystkim w Irlandii.
Jednak odej?cie Celtów to nie koniec osadnictwa na terenie Pe?czysk. Nie by? to nawet jego pocz?tek, bowiem historia tutejszego osadnictwa ma metryk? starsz? od Celtów. Si?ga ona ponad czterech tysi?cy lat przed nasz? er? a prowadzone na tym terenie badania archeologiczne co chwil? dostarczaj? nowych sensacji. Znaleziono tu groby pochodz?ce z ró?nych epok, z których najstarszy liczy sobie oko?o 6000 lat a najm?odszy “zaledwie” 2000. To z Pe?czysk pochodzi czaszka kobiety, na podstawie której specjali?ci stworzyli pierwszy wizerunek cz?owieka zamieszkujacego nasze ziemie 2000 lat temu. W tym czasie wi?kszo?? plemion pali?a swoich zmar?ych wi?c grób szkieletowy z tego okresu i na dodatek dobrze zachowana czaszka to ewenement. Co ciekawe w ko?ci czo?owej wida? wyra?ny ?lad po trepanacji.
Pochówek kobiety w wieku oko?o 30-35 lat, pochodz?cy z drugiej po?owy I w.p.n.e. zwanej przez archeologów „celtyck? ksi??niczk?”.
Na wzgórzu zwanym Zawinnica odkryto pozosta?o?ci grodu z czasów W?adys?awa ?okietka otoczonego g??bok? fos? i wa?em ziemnym. Znalezisko to potwierdza ci?g?o?? osadnictwa na terenie Pelczysk. Grodzisko owiane jest legendami o walkach toczonych tu przez ?okietka przeciw wojskom biskupa krakowskiego Muskaty czy o tunelu, który mia? ??czy? grodzisko z kolegiat? w Wi?licy.
Historia prac archeologicznych w okolicy Pe?czysk zaczyna si? w roku 1938, kiedy robotnicy sadz?cy drzewa natrafili na dwa naczynia br?zowe oraz ?elazne elementy uzbrojenia z I po?owy I wieku n.e. wykonane na terenie Cesarstwa Rzymskiego. Jednak prób? wyja?nienia sk?d si? one tam wzi??y podj?to dopiero po wojnie w 1958 roku. W ostatnim czasie regularnie co rok, badacze przyje?dzaj? latem do Pe?czysk i co roku dokonuj? jakich? nowych odkry?. Wiele z ich znalezisk mo?emy ogl?da? na wystawie Staro?ytne Skarby Ponidzia w O?rodku Dziedzictwa Kulturowego Ponidzia w Pa?acu Wielopolskich w Chrobrzu - do której odwiedzenia gor?co namawiam.
Opracowanie: Katarzyna Gritzmann - Przewodnik ?wi?tokrzyski
Foto: Krzysztof Kasprzyk Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2008-07-31 (5447 odsłon) [ Wróć ] |