Ryby powiatu skar?yskiego.
Woda
Wody znajduj?ce si? na terenie powiatu skar?yskiego to trzy zbiorniki zaporowe – Rejów, Suchedniów, Mostki i Bernatka, oraz rzeki – najwi?ksza z nich, Kamienna, oraz jej dop?ywy – Kamionka, ?arnówka, a tak?e mniejsze strumienie – Ja?lana, Ole?nica, ?oso?na i Ku?niczka.
Poza nimi istnieje spora liczba niewielkich stawów, torfianek i sadzawek, w których równie? ?yj? ryby.
Na terenie powiatu skar?yskiego nie prowadzono fachowych bada? ichtiologicznych, st?d praca ta jest oparta na moich obserwacjach, zdobywanych podczas wypraw przyrodniczych i w?dkarskich, oraz informacjach uzyskanych od osób posiadaj?cych podstawowe umiej?tno?ci rozpoznawania gatunków ryb. St?d margines b??du mo?e by? do?? znaczny, co, mam nadziej?, pa?stwo mi wybacz?. Opisywanie ka?dego z gatunków wydaje mi si? niecelowe – szerokie informacje na temat ich biologii zainteresowani znajd? w bogatej literaturze. Zamiast tego postaram si? przybli?y? wyodr?bnione typy ?rodowisk wodnych i opisz? sk?ad ich ichtiofauny.
Kraina pstr?ga.
Kraina pstr?ga obejmuje górne biegi rzek o du?ym spadku wody. Wody nale??ce do tej krainy charakteryzuje du?e natlenienie wody, jej niska temperatura, oraz silny nurt.
Na terenie naszego powiatu do krainy pstr?ga bez w?tpienia nale?? rzeka ?arnówka (wyp?ywaj?ca z lasów w okolicach rezerwatu Wykus, p?yn?ca przez Mostki a? do Micha?owa, gdzie wpada do Kamiennej, maj?ca swoje ?ród?a we wsi J?grzna Kamionka, oraz Ku?niczka. Rzeczki te nios? wod? czyst?, s? jednak ?rodowiskiem ubogim w ro?linno?? i pokarm, co w naturalny sposób ogranicza liczb? gatunków ryb tam wyst?puj?cych.
Dominuj?cym gatunkiem jest tam pstr?g potokowy Salmo trutta morpha fario (wyj?wszy Ku?niczk?, która jednak ?wietnie nadaje si? do zarybienia tym gatunkiem). Pstr?g potokowy, drapie?na ryba osi?gaj?ca do siedemdziesi?ciu centymetrów d?ugo?ci cia?a, pi?knie ubarwiona (ciemny grzbiet, oliwkowe boki nakrapiane okr?g?ymi plamkami, czarnymi w bia?ej obwódce i czerwonymi, brzuch ciemno?ó?ty), naturalnie wyst?puje tylko w ?arnówce. Do Kamionki zosta?a z powodzeniem introdukowana kilkadziesi?t lat temu (w ksi??ce Józefa Wyganowskiego „W?dkarstwo” z 1957 roku Kamionka jest wymieniona jako jedyna rzeka w województwie kieleckim, w której wyst?puj? pstr?gi).
 | Kamionka. | fot. A. Sta?kowiak |
W obu ciekach ryby naturalnie si? rozmna?aj?. Pstr?gi w naszych wodach tylko wyj?tkowo dorastaj? do czterdziestu – czterdziestu pi?ciu centymetrów. Prawdopodobnie jest to spowodowane odpowiedniej przestrzeni ?yciowej i dost?pno?ci? g?ównie pokarmu w postaci owadów, wzbogacanego okresowo (wiosn?) przez ?aby i latem (czerwiec) minogami strumieniowymi, które wyst?puj? tu w du?ej ilo?ci. Pstr?gami ka?dego roku wspomniane rzeki zarybia Polski Zwi?zek W?dkarski.
G?ównymi zagro?eniami dla populacji pstr?ga s? zanieczyszczenie rzek przez ch?opów zrzucaj?cych zawarto?? szamb, w?dkarze, k?usownicy, trzebi?cy pstr?gi podczas jesiennego tar?a za pomoc? agregatorów pr?dotwórczych, a w ci?gu ca?ego roku samo?ówkami (sznurami). Kolejnym problemem jest gwa?townie rosn?ca populacja wydr. W niewielkich ciekach wodnych ci drapie?cy czyni? wielkie spustoszenie w rybostanie.
Oprócz pstr?gów potokowych w krainie pstr?ga mo?na spotka? g?owacze bia?op?etwe Cottus gobio, kilku, kilkunastocentymetrowe rybki, o du?ej, sp?aszczonej g?owie, koloru szaro – br?zowego, w gwarze nazywane u nas ?abi?ciekami. ?yj? one pod kamieniami, noc? ?eruj? poluj?c na owady. Niegdy? t?piono je za po?eranie ikry pstr?gów, obecnie znajduj? si? pod ochron? gatunkow?. Najwi?cej mo?na ich spotka? w górnym biegu Kamionki, w Ja?lanej, Zarnówce i ?oso?nej. Prawdopodobnie ?yj? równie? w Ku?niczce.
Kolejnym gatunkiem jest równie? chroniona prawem strzebla potokowa Phoxinus phoxinus. Niedu?a, jaskrawo ubarwiona rybka, ?yj?ca stadnie. Samce s? szczególnie urodziwe, maj? ciemnozielone boki w czarne pr??ki i pomara?czowe p?etwy. W ci?gu roku kilkukrotnie przyst?puj? do tar?a. Popularnie s? nazywane olszówkami, ze wzgl?du na to, ?e cz?sto przebywaj? w okolicach podmy? korzeni przybrze?nych olch. Jeszcze kilkana?cie lat temu strzeble masowo wyst?powa?y w górnych biegach wszystkich naszych rzek. Ostatnio ich populacja drastycznie si? zmniejszy?a. By? mo?e zosta?y wyt?pione przez pstr?gi. Pi?? lat temu stadko strzebli spotka?em w strumyku biegn?cym z le?nej sadzawki do zalewu suchedniowskiego. Prawdopodobnie zosta?y tam zniesione z górnego biegu Kamionki przez wiosenny przybór.
Te trzy gatunki to podstawa ichtiofauny krainy pstr?ga. Oprócz nich mo?na spotka? równie? gatunki, które wyst?puj? równie? w innych krainach. S? to przedstawiciele rodziny piskorzowatych. Piskorz Misgurnus fossilis, prowadz?ca nocny tryb ?ycia ryba, dorastaj?ca trzydziestu pi?ciu centymetrów. Ma niewielki, zako?czony w?sikami pyszczek. Jej ubarwienie to ?ó?to – br?zowe pod?u?ne pasy biegn?ce wzd?u? ca?ego cia?a. Nazwa tej tajemniczej ryby bierze si? st?d, ?e po wyj?ciu z wody za pomoc? p?cherza p?awnego wydaje piskliwy g?os. Jest te? uznawany za ?ywy barometr, przed gwa?townymi zmianami ci?nienia podp?ywaj? do powierzchni, cho? prowadz? denny tryb ?ycia. Piskorza mo?na te? spotka? w dolnych biegach rzek, a nawet torfiankach. Ma ma?e zapotrzebowanie na tlen, w razie jego braku w wodzie ?yka z powierzchni ba?ki powietrza.
Inni przedstawiciele piskorzowatych to ?liz i koza. Koza nad oczami ma dwa kolce, st?d jej nazwa. Oba gatunki dorastaj? maksymalnie do pi?tnastu centymetrów d?ugo?ci.
Dolne biegi rzek.
Kolejne, za pstr?gow?, krainy rzek s? przypisywane: lipieniowi, brzanie i leszczowi. U nas o tych krainach de facto nie mo?na mówi?, bo zauwa?alnie wyst?puj? one w du?ych rzekach, ale pewne odcinki Kamionki i Kamiennej z pewno?ci? odpowiadaj? ka?dej z krain. W przypadku tak niewielkich cieków, jakie wyst?puj? na terenie powiatu skar?yskiego, nie by?oby sensownym opisywanie ka?dej z krain osobno. Znacznie celniej b?dzie uj?? ichtiofaun? pod wzgl?dem reofilno?ci, czyli pr?dolubno?ci. Ryby tak przystosowa?y si? do ró?nych ?rodowisk ?ycia, ?e inne gatunki spotkamy w miejscach o silnym nurcie, inne w miejscach zacisznych.
Sztandarow? ryb? odcinków rzek nast?puj?cych po krainie pstr?ga jest lipie? Thymallus thymallus. To ?yj?ca stadnie ryba ?ywi?ca si? owadami i niewielkimi organizmami wodnymi. Dorasta do pó? metra d?ugo?ci. Charakteryzuje j? pot??na p?etwa grzbietowa, u starszych osobników ma ona kolor intensywnie fioletowy, st?d nadana lipieniowi przez w?dkarzy nazwa kardyna?. Naturalnie ten gatunek u nas nie wyst?puje. Od dwóch lat lipieniami w ?rodkowym odcinku zarybiana jest Kamionka. Pierwsze obserwacje wskazuj?, ?e podobnie, jak w innych ciekach regionu, b?dzie to introdukcja udana. Warto doda?, ?e w krainie lipienia do?? licznie wyst?puj? jeszcze pstr?gi, je?li zasiedlaj? rzek?. Spotka? mo?na równie? g?owacze i gatunki z rodziny piskorzowatych.
Bystre wody to ulubione miejsce ?ycia kleni Leuscius cephalus. To jedna z nielicznych drapie?nych ryb karpiowatych. Ma ob?y kszta?t z pot??n? g?ow?, z?ote ?uski i czerwone p?etwy, za wyj?tkiem grzbietowej i ogonowej, które maj? barw? czarn?. Klenie cz?sto mo?na zauwa?y?, gdy ?eruj? przy powierzchni. Ryby te dorastaj? do sze??dziesi?ciu pi?ciu centymetrów. S? niebywale p?ochliwe. Co ciekawe, starsze osobniki opiekuj? si? m?odszymi, mi?dzy innymi chroni?c je przed innymi rybami. Kolejna ciekawostka dotyczaca kleni to fakt, ?e b?d?c drapie?nikami, jednocze?nie przepadaj? za owocami, co wykorzystuj? w?dkarze, ?owi?c je na wi?nie, czere?nie i porzeczki. Kle? jest gatunkiem bardzo pospolitym, wyst?puje licznie w Kamionce i Kamiennej, oraz w Ole?nicy. Do?? podobny do klenia, jednak mniejszy jest jelec Leuciscus leuciscus. Stada tych niewielkich ryb mo?na obserwowa?, gdy zbieraj? owady z powierzchni. ?yje w niewielkich stadach, jego wyst?powanie pokrywa si? z wyst?powaniem klenia.
Mówi?c o rybach reofilnych nale?y wspomnie? o ?wince Chondrostoma nasus i brzanie Barbus barbus. Obie s? charakterystycznymi gatunkami dla podgórskich odcinków du?ych rzek. ?wnka ?yje w du?ych stadach, za pomoc? osadzonego w dole g?owy pyszczka objada si? glonami porastaj?cymi kamienie. Brzana ?ywi si? pokarmem zwierz?cym, du?e osobniki (dorasta do osiemdziesi?ciu centymetrów) bywaj? drapie?nikami. Wspomniane gatunki naturalnie u nas nie wyst?powa?y, od kilku lat zarybiane nimi s? Kamionka i Kamienna, cho? brak jest danych o powodzeniu ich introdukcji.
Wspominaj?c o wprowadzaniu nowych gatunków, nale?y wspomnie? o pstr?gu t?czowym Salmo gairdneri. Jest to gatunek sprowadzony do Europy w XIX wieku. Zarybiano nim Kamionk?, jednak w naszym kraju ryba ta ma tendencj? do migrowania w dó? rzek, pojedyncze osobniki spotykano w dolnym biegu Kamionki i zalewie suchedniowskim. Pstr?g t?czowy szybko ro?nie, jest ch?tnie hodowany w stawach. Osi?ga do osiemdziesi?ciu centymetrów. W naszych warunkach nie rozmna?a si?, wi?c jego obecno?? w naszych wodach jest ca?kowicie uzale?niona od zarybie?. Popularny t?czak ma srebrzyste boki, cia?o pokryte drobnymi, czarnymi c?tkami. Wzd?u? cia?a biegnie ró?owo fioletowa pr?ga, intensywna w okresie godowym.
Miniatur? brzany jest pospolity w czystych wodach kie?b Gobio gobio. Stada tych rybek ?eruj? przy dnie w miejscach o twardym dnie.
Wart opisania jest równie? mi?tus Lota lota. To jedyny s?odkowodny przedstawiciel rodziny dorszowatych. Niegdy? bardzo licznie wyst?powa? we wszystkich, nawet najmniejszych ciekach wodnych. Jest wra?liwy na zanieczyszczenia, w latach siedemdziesi?tych niemal doszcz?tnie wygin??. Obecnie jego populacja odrodzi?a si? we wszystkich rzekach, szczególnie w Kamiennej. Mi?tus latem zapada w letarg, jako jedyna ryba lubi niskie temperatury. Im jest zimniej, tym intensywniej ?eruje (noc?). Jest drapie?nikiem. Mi?tus jest do?? podobny do dorsza, ma marmurkowo ubarwione, bez?uskie cia?o, na dolnej ?uchwie wyrasta mu pojedynczy w?s. Tar?o odbywa zim?. Ma s?aby wzrok, kieruje si? zmys?em dotyku i doskona?ym w?chem. Z w?troby mi?tusa dawniej sporz?dzano lekarstwo na chore oczy.
List? ryb typowych dla rzek naszego powiatu zamyka ?yj?cy w Kamiennej i Kamionce ja? Leuciscus idus. Jest do?? podobny do klenia i p?oci, bardziej kr?py od pierwszego, od drugiej ró?ni? go mi?dzy innymi z?ota ?uska i wi?ksze rozmiary (do sze??dziesi?ciu centymetrów). Jazie ?yj? w stadkach po kilka do kilkunastu osobników, wybieraj? miejsca o spokojniejszym nurcie, ?ywi? si? owadami i ma?ymi rybkami. W Kamiennej wyst?puj? naturalnie, w Kamionce pojawi?y si? kilka lat temu i ?wietnie si? zaaklimatyzowa?y.
Ko?cz?c temat rzek zupe?nie, dodam, ?e skrajnie nielicznie w Kamionce wyst?puje ukleja, ma?a, powierzchniowo ?eruj?ca, srebrna rybka.
Oczywi?cie opisane gatunki nie s? wszystkimi, jakie ?yj? w naszych rzekach. Reszt? wymieni? punktowo, wi?cej miejsca po?wi?caj?c im przy opisywaniu wód stoj?cych.
S? to szczupak, p?o?, lin, kara? srebrzysty, leszcz, karp, w?gorz, sandacz, oko?, i jazgarz.
Wody stoj?ce.
Na terenie powiatu skar?yskiego znajduj? si? trzy wi?ksze zbiorniki wodne. S? to sztuczne zalewy w Mostkach, Rejowie i Suchedniowie. Oprócz nich jest du?a ilo?? niewielkich sadzawek, glinianek, stawów powyrobiskowych i starorzeczy. W wi?kszo?ci nie s? to de facto wody stoj?ce, poniewa? zbudowano je na ciekach wodnych, wi?c nie s? akwenami zamkni?tymi, co wp?ywa na sk?ad ich ichtiofauny.
Rejów.
Najwi?kszy zbiornik, maj?cy trzydzie?ci hektarów lustra wody to Rejów. Jest to typowy zbiornik zaporowy, d?ugi i w?ski, ze ?ladami koryta rzecznego. Jak wi?kszo?? tego typu zbiorników, nale?y on do typu leszczowo – sandaczowego. Niemal nie wyst?puje tam ro?linno?? podwodna, co w znacznym stopniu ogranicza mo?liwo?? dokonywania naturalnego rozrodu ryb. Wi?kszo?? z nich na tar?o migruje do Kamionki, poza tym zalew co roku jest zarybiany. Gatunkami dominuj?cymi s? leszcz i sandacz.
Leszcz Abramis brama to stadny gatunek, ?eruj?cy na dnie. Ryb? t? charakteryzuje silne wygrzbiecenie i du?a ilo?? ?luzu ochronnego. Leszcze dorastaj? do siedemdziesi?ciu centymetrów. Z kolei sandacz Stizistedion lucioperca to najwi?kszy przedstawiciel rodziny okoniowatych. Osi?ga rozmiar 130 cm. Jest drapie?nikiem poluj?cym g?ównie w nocy na niewielkie ryby i raki. Jako jeden z niewielu rybich drapie?ców przebywa w wi?kszych skupiskach, tar?o odbywa pó?n? wiosn?. Co ciekawe, rodzice pilnuj? gniazda tar?owego, odganiaj?c wszystkich intruzów.
W zalewie rejowskim, jako jedynym zbiorniku w powiecie, ?yj? sumy Silurus glanis. Zosta?y tu one introdukowane i prawdopodobnie si? rozmna?aj?. Ta wielka ryba dorasta do trzech metrów d?ugo?ci, prowadzi nocny, drapie?ny tryb ?ycia.
Do?? szeroko reprezentowana w Rejowie jest rodzina karpiowatych. ?yj? tu karpie Ciprinus carpio, amury bia?e Ctenopharyngodon idella, to?pygi pstre Aristychtis nobilis, ryby osi?gaj?ce kilkadziesi?t kilogramów wagi. Amury ?ywi? si? ro?linno?ci?, to?pygi – planktonem. Wszystkie trzy gatunki zosta?y wprowadzone przez w?dkarzy, w Polsce nie rozmna?aj? si?. Uznawane s? przez naukowców za szkodliwe dla rodzimego biotopu.
 | Lin. | fot. M. Bolechowski |
Poza nimi spotykamy pospolite p?ocie Rotilus rutilus, liny Tinca tinca, jazie i s?onecznice Leucaspius delineatus. Ciekawostk? jest fakt, i? w zalewie rejowskim ?yj? typowo rzeczne ryby – klenie.
Poza nimi bardzo licznie wyst?puj? jazgarze Acerina cernua i okonie Perca fluviatilis. Jazgarz to ma?a, kolczasta rybka, z wygl?du podobna do sandacza. ?ywi si? organizmami zwierz?cymi i ikr? innych ryb. Oko?, dorastaj?cy do pi??dziesi?ciu centymetrów, to typowy drapie?nik. Poluje metod? „wilczych stad”. Okonie zaganiaj? stada drobnicy w jedno miejsce po czym okr??on? drobnic? nagle atakuj?. Ryba ta wyst?puje we wszystkich wodach na naszym terenie, nie wy??czaj?c ma?ych starorzeczy i podgórskich strumieni.
Suchedniów.
Dwudziestohektarowy zalew w Suchedniowie to typowy zbiornik o charakterze linowo – szczupakowym.
 | Zalew suchedniowski. | fot. M. Bolechowski |
Jest mocno zaro?ni?ty, p?ytki i mulisty. Licznie wyst?puje tu szczupak Esox lucius. Jest to pot??na ryba, dorastaj?ca do pó?tora metra d?ugo?ci. Od chwili wyl?gni?cia si? z ikry prowadzi drapie?ny tryb ?ycia. Szczupakom zarówno do rozrodu jak i egzystencji potrzebna jest du?a ilo?? ro?linno?ci podwodnej, w?ród której ukrywa si?, poluj?c z zasadzki. Szczupak jest kanibalem. Do tar?a przyst?puje w momencie zakwitni?cia podbia?u. Tar?o odbywa si? na zalanych ??kach, w rowach melioracyjnych, na p?yciznach. Z tego wzgl?du szczupaki ka?dej wiosny s? trzebione przez k?usowników. Z kilkuset tysi?cy ziaren ikry sk?adanych przez samic? do doros?o?ci prze?ywa zaledwie jeden procent. Znana jest wytrzyma?o?? szczupaków. Niejednokrotnie ?owi?em ryby maj?ce w prze?yku lub ?o??dku mocno nadtrawion? kotwic?. Nie przeszkadza?o to rybom w ?erowaniu. Niestety, liczebno?? tego gatunku z ka?dym rokiem maleje ze wzgl?du na du?? presj? w?dkarsk? i k?usownicz? oraz manipulowanie zastawami zapór na wiosn?. Cz?sto w obawie przed powodzi? ludzie gwa?townie upuszczaj? wod? ze zbiorników, co doprowadza do zniszczenia ikry znajduj?cej si? na zalanych terenach.
Drugim charakterystycznym gatunkiem zalewu w Suchedniowie jest lin Tinca tinca. To karpiowata ryba o ciemnooliwkowej barwie, niezwykle p?ochliwa. ?yje w p?ytkich, zaro?ni?tych wodach. ?ywi si? pokarmem zwierz?cym, cz?sto mo?na zaobserwowa?, jak liny objadaj? li?cie gr??eli ze ?limaków.
W zalewie suchedniowskim ?yj? ponadto pstr?gi potokowe i t?czowe. P?ocie, jazie, podobne do p?oci wzdr?gi Scardinius erythrophthalmus. S? to niewielkie ryby o z?ocistej ?usce i krwistoczerwonych p?etwach. Z racji tego zwyczajowo nazywane s? u nas krasnopiórkami. W odró?nieniu od bardzo podobnej p?oci wzdr?gi prowadz? przypowierzchniowy tryb ?ycia, najcz??ciej mo?na je spotka? w pobli?u trzcinowisk. Starsze osobniki przejawiaj? cechy drapie?ników. Ponadto stwierdzi?em w Suchedniowie obecno?? amurów, to?pyg, karpi, karasi z?ocistych Carassius carassius i srebrzystych Carassius auratus gibelio, kie?bi, leszczy, sandaczy, okoni, jazgarzy i s?onecznic. ?yj? tu, podobnie, jak we wszystkich rzekach, tak?e w?gorze.
Mo?na stwierdzi?, ?e zalew suchedniowski jest najbardziej zró?nicowan? pod wzgl?dem ichtiofauny wod? stoj?c? w powiecie.
Nowym gatunkiem, jaki tu stwierdzi?em, jest rozprzestrzeniaj?cy si? w ca?ym kraju czebaczek amurski Pseudorasbora parva.
 | Czebaczek amurski. | fot. M. Bolechowski |
Gatunek ten zosta? wprowadzony do naszych wód, podobnie jak ameryka?ski sumik kar?owaty, przez akwarystów. Jest to niewielka ryba (kilka centymetrów). Zagra?a rodzimym gatunkom, ze wzgl?du na swoj? ekspansywno?c i konkurencj? pokarmow?. Naocznie stwierdzi?em, ?e czebaczki dostaj? si? do naszych akwenów wraz z innymi gatunkami w trakcie zarybie?. Prawdopodobnie ?yj? one równie? w innych zbiornikach.
Mostki.
Zalew w Mostkach jest zbiornikiem o najczystszej wodzie, poniewa? zbudowano go na p?yn?cej przez lasy ?arnówce. ?yj? tu nawet g?bki s?odkowodne. Do?? cz?sto spotykamy tu pstr?gi potokowe. Oprócz nich w zalewie ?yj? szczupaki (licznie), p?ocie, jazie, liny, amury, karasie z?ociste i srebrzyste, leszcze, karpie, ?lizy, sandacze, okonie i s?onecznice. O liczebno?ci szczupaków zadecydowa? fakt, ?e po remoncie zalew zosta? niedawno nape?niony wod?. Do?wiadczenie wskazuje, ?e pierwsze lata po zalaniu zbiornika to czas gwa?townego wzrostu populacji szczupaków. Powodem tego jest brak wrogów dla narybku i obfito?? traw, na których szczupaki sk?adaj? ikr?. Ciekawostk? jest, ?e w wodach zalewu w Mostkach ?yj? ryby typowe dla du?ych rzek, bolenie Aspius aspius. Zosta?y one wpuszczone przez PZW. Od?owione je ze spuszczanego zalewu miejskiego w Kielcach, gdzie by?y sztucznie wprowadzone. Bole? dorasta prawie metra d?ugo?ci, jest ?eruj?cym powierzchniowo drapie?nikiem. Jego g?ównym pokarmem s? ukleje.
Zbiorniki mniejsze.
Jest ich na naszym terenie kilkadziesi?t – znajduj? si? w ka?dej gminie. Wymieni? tylko Piachy w Skar?ysku, wyrobiska na Górze Baranowskiej w Suchedniowie. Charakter tych niewielkich zbiorników jest wsz?dzie podobny.
Dominuj? tam gatunki takie, jak szczupak, lin, s?onecznica, oko?, w?gorz, kara? z?ocisty i srebrzysty, nazywany japo?cem. Kara? srebrzysty jest ciekaw? ryba. Licznie wprowadzany do wód przez wedkarzy, wymkn?? si? spod kontroli. Podobnie, jak kara? z?ocisty, jest bardzo odporny na niedobory tlenu, a du?o bardziej na zanieczyszczenie wód. W Polsce wyst?puj? tylko samice karasia srebrzystego. Przyst?puj? one do tar?a z innymi rybami karpiowatymi. Z zap?odnionej przez samce innych gatunków ikry japo?ca rodz? si? znów samice karasia. Ta pochodz?ca z Azji ryba w du?ym stopniu przyczyni?a si? do post?puj?cego zaniku populacji rodzimego karasia srebrzystego.
Podsumowanie.
Z moich obserwacji wynika, ?e w wodach powiatu skar?yskiego ?yje trzydzie?ci pi?? gatunków ryb
Naturalnie wyst?puj?:
pstr?g potokowy, szczupak, p?o?, kle?, jelec, ja?, wzdr?ga, lin, kie?b, ukleja, leszcz, kara? z?ocisty, mi?tus, oko? i jazgarz.
Równie? rodzime s? wszystkie wyst?puj?ce u nas gatunki prawnie chronione;
Strzebla potokowa, koza, ?liz, piskorz, g?owacz bia?op?etwy i s?onecznica, oraz minóg strumieniowy, który cho? ryb? nie jest, zwyczajowo jest wymieniany.
Du?? grup? reprezentuj? gatunki introdukowane
Naturalnie rozmna?aj? si?, lub w najbli?szym czasie prawdopodobnie b?d?;
Lipie?, bole?, kara? srebrzysty, czebaczek amurski, ?winka, brzana, sum i sandacz.
Nie rozmna?aj? si? i z pewno?ci? nie b?d?;
Karp, pstr?g t?czowy, amur bia?y i to?pyga pstra.
Nale?y stwierdzi?, ?e wody powiatu skar?yskiego maj? zak?ócon? równowag? biologiczn?, szczególnie w zbiornikach stoj?cych. Powodem tego s? nadmierne zarybienia szkodliwymi gatunkami z rodziny karpiowatych, oraz niedostatkiem drapie?ników, które powinny stanowi? 10-12 proc. biomasy. Mimo to ichtiofauna jest bogata, Brakuje tylko dwudziestu dwóch gatunków ryb s?odkowodnych, wyst?puj?cych w Polsce. Ich nieobecno?? wynika ze specyficznego charakteru ?rodowiska, jakiego one wymagaj? (dwu?rodowiskowe tro? i ?oso?, bytuj?ca tylko w du?ych górskich rzekach g?owacica czy brzanka, ?yj?ca w zakwaszonych wodach strzebla przekopowa).
Zastanawiaj?ca jest nieopbecno?c w naszych wodach kr?pi, które zwykle towarzysz? leszczom. Niewyja?nion? zagadk? pozostaje brak silnej populacji uklei, która jest bardzo pospolitym gatunkiem w zbiornikach zaporowych. Wed?ug mnie idealne warunki znalaz?aby ona w Rejowie.
Interesuj?cym jest, ?e w ostatnich latach do powa?ne miejsce w jad?ospisie ryb przypad?o ameryka?skiemu rakowi pr?gowanym, który masowo wyst?puje w Kamionce i zalewach rejowskim i suchedniowskim. Spotyka?em je w ?o??dkach kleni, jazi, a szczególnie okoni.
Opisuj?c gatunki ryb wyst?puj?ce na terenie powiatu skar?yskiego musz? wspomnie? o trzech, których obecno?ci nie stwierdzi?em, a przypuszczam, ?e mog? one u nas wyst?powa?. Prawdopodobnie mo?na u nas spotka? cierniki, które trafiaj? do nas podczas zarybie?. Poza tym mo?na si? spodziewa? obecno?ci sumików kar?owatych, które licznie wyst?puj? w okolicach St?porkowa, oraz ró?anek, które widzia?em w pobliskiej Krasnej ko?o St?porkowa oraz Psarce w Bodzentynie. Za wyst?powaniem ró?anki przemawia liczna obecno?? w naszych wodach s?odkowodnego ma??a – szcze?ui, w muszli której ró?anki sk?adaj? ikr?.
Do najwi?kszych zagro?e? dla ryb na naszym terenie zaliczam siln? presj? k?usownicz?, manipulowanie zastawami zapór wiosn?, ska?enia wód przez zak?ady przemys?owe i w?a?cicieli posesji stoj?cych w pobli?u cieków wodnych (zrzucanie szamba do rzek). Niebezpieczne s? te? regulacje rzek, co na szcz??cie w ostatnich latach nie mia?o u nas miejsca. Potencjalnym zagro?eniem s? te? coraz liczniejsze wydry i czaple siwe. Uwa?am, ?e te zwierz?ta s? w stanie silnie przetrzebi? pog?owie ryb w niewielkich rzeczkach.
Tabela gatunków ryb wyst?puj?cych w wodach powiatu skar?yskiego
| Lp. | Nazwa gatunkowa | Gatunek rodzimy | Gatunek introdukowany | | 1 | Amur bia?y Ctenopharyngodon idella | | +2 | | 2 | Bole? Aspius aspius | | +1 | | 3 | Brzana pospolita Barbus barbus | | +1 | | 4 | Czebaczek amurski Pseudorasbora parva | | +1 | | 5 | G?owacz bia?op?etwy Cottus gorbio | + chr. | | | 6 | Jazgarz Acerina cernua | + | | | 7 | Ja? Leuciscus idus | + | | | 8 | Jelec Leuciscus leuciscus | + | | | 9 | Kara? srebrzysty Carassius auratus gibelio | | +1 | | 10 | Kara? z?ocisty Carassius auratus | + | | | 11 | Karp Cyprinus carpio | | +2 | | 12 | Kie?b Gobio gobio | + | | | 13 | Kle? Leuciscus cephalus | + | | | 14 | Koza Cobitis taenia | + chr. | | | 15 | Leszcz Abramis brama | + | | | 16 | Lin Tinca tinca | + | | | 17 | Lipie? Thymallus thymallus | | +1 | | 18 | Piskorz Misgurnus fossilis | + chr. | | | 19 | Pstr?g potokowy Salmo trutta morpha fario | | +1 | | 20 | Pstr?g t?czowy Salmo gairdneri | | +2 | | 21 | Sandacz Lucioperca lucioperca | | +1 | | 22 | S?onecznica Leucaspius delineatus | + chr. | | | 23 | Strzebla potokowa Phoxinus phoxinus | + chr. | | | 24 | Sum Silurus glanis | | +1 | | 25 | Szczupak pospolity Esox lucius | + | | | 26 | ?liz Nemachilus barbatulus | + chr. | | | 27 | ?winka Chondrostroma nasus | | +1 | | 28 | To?pyga pstra Aristicgthys nobilis | | +2 | | 29 | Ukleja Alburnus alburnus | + | | | 30 | Mi?tus Lota lota | + | | | 31 | Oko? Perca fluviatilis | + | | | 32 | P?o? Rutilus rutilus | + | | | 33 | W?gorz europejski Anguilla anguilla | + | | | 34 | Wzdr?ga Scardinius erythrothalamus | + | | | 35 | Ciernik* Gasterosteus aculeatus | + | | | 36 | Ró?anka* Rhodeus sericeus amarus | + | | | 37 | Sumik kar?owaty* Ictalurus nebulosus | | +1 | | 38 | Minóg strumieniowy** Lampetra pleneri | + chr. | | | Zastosowano oznaczenia: | | * - gatunki prawdopodobnie wyst?puj?ce | | ** - przedstawiciel kr?goustych Cyclostomata, nie jest ryb? | | 1 - gatunek rozmna?a si? w naszych wodach | | 2 - gatunek nie rozmna?a si? w naszych wodach | | chr. - gatunek obj?ty ochron? |
Bolechowski M., 2005, W dolinie Krasnej. Skar?yskie Zeszyty Ligi Ochrony Przyrody. Zeszyt nr 9. Skar?ysko–Kamienna s. 53-63. Mateusz Bolechowski Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2006-03-20 (17608 odsłon) [ Wróć ] | | |
