Skar?yski Wortal Turystyczny
  Zarejestruj się   | Strona Główna |     | Albumy |     | Forum |     | Artykuły |     | Poczta |              

           

   Turystyka
Strona G?ówna

HistoriaShow/Hide content
tree-T.gif Skar?yskoShow/Hide content
tree-T.gif Osada Kamienna do pocz?tku XXw
tree-T.gif Osada Kamienna 1914 - 1918
tree-T.gif Historia w datach
tree-T.gif Pomnik powsta?ców
tree-T.gif Przewa? staszicowski
tree-L.gif Trakt
tree-T.gif Bli?ynShow/Hide content
tree-T.gif Rozwój
tree-T.gif Górnictwo
tree-T.gif Jagie??o w Blizynie
tree-T.gif Gazeta z 1923r
tree-L.gif Monety
tree-T.gif MostkiShow/Hide content
tree-L.gif Historia
tree-T.gif ParszówShow/Hide content
tree-L.gif Zarys Historii
tree-T.gif SuchedniówShow/Hide content
tree-T.gif Zarys Historii 1
tree-L.gif Zarys Historii 2
tree-T.gif ??cznaShow/Hide content
tree-L.gif Zarys Historii
tree-L.gif InneShow/Hide content
tree-T.gif ?ZP AK PONURY
tree-T.gif Najstarsze domostwo
tree-L.gif Pseudonim OSET
Szlaki turystyczneShow/Hide content
tree-T.gif Objasnienia
tree-T.gif Szlaki pieszeShow/Hide content
tree-T.gif Wykaz szlaków pieszych
tree-T.gif Szlak czerwony
tree-T.gif Szlak ?ó?ty
tree-T.gif ?ladami górników
tree-T.gif Szlak zielony
tree-T.gif Szlak ?ó?ty 2
tree-L.gif Szlak czarny
tree-T.gif Szlaki roweroweShow/Hide content
tree-T.gif Berlin - Lwów
tree-T.gif Szlak niebieski
tree-L.gif Szlak czarny
tree-T.gif Szlaki konneShow/Hide content
tree-L.gif 80km konno
tree-L.gif WycieczkiShow/Hide content
tree-T.gif Le?nymi ?cie?kami
tree-T.gif W Lany Poniedzia?ek
tree-T.gif Kierz, Szyd?owiec ...
tree-T.gif Cel wycieczki…I??a
tree-T.gif Turystyka sp?ywowa
tree-T.gif Jastrz?b-Or?ów
tree-L.gif Wycieczka na ?ysic?
PTTK Skar?yskoShow/Hide content
tree-T.gif Regulamin odznak
tree-T.gif PTTKShow/Hide content
tree-T.gif Terminarz
tree-T.gif KronikaShow/Hide content
tree-T.gif XXXI Rajd BAB
tree-T.gif XIV Maraton Konecki
tree-T.gif VI Rajd Wiosenny
tree-L.gif X Rajd Miko?ajkowy
tree-L.gif 25 lat PTTK
MuzeaShow/Hide content
tree-T.gif Lista zabytków
tree-T.gif Muzeum im. Or?a Bia?ego
tree-T.gif Sanktuarium
tree-T.gif M. Zag??bia Staropolskiego
tree-T.gif Izba Pami?ci
tree-L.gif Muzeum Wsi Kieleckiej
GeologiaShow/Hide content
tree-T.gif Mapa geologiczna
tree-T.gif Jaskinie
tree-T.gif Sztolnie
tree-T.gif Kamienio?omyShow/Hide content
tree-T.gif Lista kamien.
tree-L.gif Kopulak
tree-L.gif G?azy narzutoweShow/Hide content
tree-T.gif G?az w Kierzu
tree-L.gif Skandynawski przybysz
ZabytkiShow/Hide content
tree-T.gif Mapa zabytków
tree-T.gif Zabytki technikiShow/Hide content
tree-T.gif Co i gdzie
tree-T.gif Starachowice
tree-T.gif Bobrza
tree-L.gif Nietulisko Fabryczne
tree-T.gif KapliczkiShow/Hide content
tree-L.gif Bukowa Góra
tree-T.gif Triangul
tree-T.gif Zalew Bzi?ski
tree-T.gif Rejon umocniony
tree-T.gif Dru?niczówka
tree-T.gif SynagogiShow/Hide content
tree-T.gif Samsonów
tree-L.gif Skar?ysko
tree-T.gif Cmentarze ?ydowskieShow/Hide content
tree-T.gif Skar?ysko
tree-L.gif Bodzentyn
tree-T.gif PomnikiShow/Hide content
tree-L.gif Klonów
tree-T.gif ZamkiShow/Hide content
tree-T.gif Dwór obronny w Modliszewicach
tree-T.gif Bodzentyn
tree-T.gif I??a
tree-T.gif Kurozw?ki
tree-T.gif Szyd?owiec
tree-T.gif Podzamcze Piekoszowskie
tree-L.gif Janowiec
tree-T.gif W?chockShow/Hide content
tree-T.gif Cystersi. Krowy, rudy i organy
tree-T.gif Pa?ac Schoenbergów
tree-L.gif Trzy rzuty beretem od Starachowic
tree-T.gif Ko?cio?yShow/Hide content
tree-T.gif Ko?cio?y
tree-T.gif ?wi?ta Katarzyna
tree-T.gif Ko?ció? farny ?w. Zygmunta
tree-L.gif Ko?ció? Wniebowzi?cia NMP
tree-L.gif Staro?ytne skarby Ponidzia
Baza noclegowaShow/Hide content
tree-T.gif Hotele
tree-T.gif AgroturystykaShow/Hide content
tree-T.gif Mostki
tree-T.gif Bli?yn
tree-T.gif Suchedniów
tree-T.gif Ko?oma?
tree-L.gif Parszów
tree-L.gif Zajazdy
Skar?yskie Tow.CyklistówShow/Hide content
tree-T.gif O nas - Cyklistach
tree-T.gif Kolejarze w Sielpi
tree-T.gif VII Skar?yski Rajd Rowerowy
tree-T.gif XIII Konecki Maraton
tree-T.gif IV Rajd Rowerowy
tree-L.gif XIV Konecki Maraton Rowerowy
Gdzie na weekendShow/Hide content
tree-T.gif Chlewiska
tree-T.gif Topornia
tree-T.gif Góra Che?m
tree-T.gif Kapkazy
tree-L.gif Radkowice

Zawrto?? Wortalu

Top
Polskie Towarzystwo HistoryczneShow/Hide content
· Rocznik 2010

   Dzia? przyrodniczy
Flora i Fauna
RoslinyShow/Hide content
tree-T.gif Czermie? b?otna
tree-T.gif Przylaszczka
tree-T.gif Okratek australijski
tree-T.gif Skar?yskie orchidee
tree-T.gif Wiosenne grzyby
tree-T.gif Orlik pospolity
tree-T.gif Borowik ceglastopory
tree-T.gif D?brówka roz?ogowa
tree-T.gif Ro?linne drapie?niki
tree-T.gif Brzoza czarna
tree-L.gif Czarcik?s ??kowy
Zwierz?taShow/Hide content
tree-T.gif PtakiShow/Hide content
tree-T.gif Awifauna Skar?yskaShow/Hide content
tree-T.gif Awifauna
tree-T.gif Uzupe?nienie I
tree-L.gif Uzupe?nienie II
tree-T.gif B?czek
tree-T.gif B?k
tree-T.gif Biegus zmienny
tree-T.gif Brodziec krwawodzioby
tree-T.gif G?? zbo?owa
tree-T.gif Grubodziób
tree-T.gif Jarz?bek
tree-T.gif Jemio?uszka
tree-T.gif Kaczka czernica
tree-T.gif Kokoszka
tree-T.gif Dzi?cio? du?y
tree-T.gif Dzierzba g?siorek
tree-T.gif Kopciuszek
tree-T.gif Jaskó?ka dymówka
tree-T.gif Ba?ant ?ownyShow/Hide content
tree-T.gif Opis gatunku
tree-L.gif Obserwacje
tree-L.gif Kruk - Corvus corax L.
tree-T.gif OwadyShow/Hide content
tree-T.gif Pok?onnik kamilla
tree-T.gif Ziele?czyk ostr??ynowiec
tree-T.gif Modraszek argiades
tree-T.gif Górówka meduza
tree-T.gif Strz?potek soplaczek
tree-T.gif Przeplatka aurinia
tree-T.gif Dostojka akwilionaris
tree-T.gif Pasyn lucylla
tree-T.gif Tygrzyk paskowany
tree-T.gif Klecanka polna
tree-T.gif Poskrzypka liliowa
tree-T.gif Trzyszcz piaskowy
tree-T.gif Trzyszcz polny
tree-T.gif Bujanka
tree-T.gif Mieniak stru?nik
tree-T.gif Bielinek rzepnik
tree-T.gif Modraszek teleius
tree-T.gif Wa?ka p?askobrzucha
tree-T.gif Moszenica wierzbówka
tree-T.gif Przeziernik osowiec
tree-T.gif ?anocha pobrz?cz
tree-T.gif Biegacz skórzasty
tree-T.gif Czerwo?czyk fioletek
tree-T.gif ?wierszcz polny
tree-L.gif Mieniak stru?nik
tree-T.gif SsakiShow/Hide content
tree-T.gif BobryShow/Hide content
tree-T.gif Skar?ysko
tree-T.gif Ole?nica
tree-L.gif Lubianka
tree-T.gif Wydry
tree-L.gif Wilki
tree-L.gif GadyShow/Hide content
tree-T.gif Padalec zwyczajny
tree-L.gif ?mija zygzakowata

Ochrona Przyrody
Parki KrajobrazoweShow/Hide content
tree-T.gif Suchedniowski
tree-L.gif Sieradowicki
RezerwatyShow/Hide content
tree-T.gif Barcza
tree-T.gif Rezerwat Cisa A
tree-T.gif Rezerwat Cisa B
tree-T.gif Ciechostowice
tree-T.gif Dalejów
tree-T.gif W dolinie Krasnej
tree-T.gif ?winia Góra
tree-T.gif ?winia Góra (EN)
tree-T.gif Rydno
tree-T.gif Kamie? Michnowski
tree-T.gif Wykus
tree-T.gif Ska?y w Krynkach
tree-L.gif Góra Grodowa
Pomnik przyrodyShow/Hide content
tree-T.gif Ska?ka Rejowska
tree-T.gif Bukowa Góra
tree-L.gif "Cyga?ska Kapa" i "Bia?y Kamie?"
Ciekawe miejscaShow/Hide content
tree-T.gif Diabelska Karczma
tree-T.gif Puszcza ?wi?tokrzyska
tree-T.gif Wschód na ?wi?tym Krzyzu
tree-T.gif Uroczysko "Pi?ty"
tree-T.gif Platforma na go?oborzu
tree-T.gif Bór mieszany
tree-T.gif Wiosenne motyle
tree-T.gif Bezimienny strumyk
tree-T.gif Bartek umiera
tree-T.gif Góra Che?m
tree-T.gif Radkowice
tree-L.gif Kapkazy

Woda
RzekiShow/Hide content
tree-T.gif Rzeka ?arnówka
tree-T.gif Dzieje rzeki Kamiennej
tree-L.gif Strumie? Kaczka
Gdzie na rybyShow/Hide content
tree-T.gif Ryby w okolicy
tree-T.gif Cha?cza
tree-T.gif Brody I??eckie
tree-T.gif Ja?le
tree-T.gif Mostki
tree-T.gif Piachy
tree-T.gif Rejów
tree-T.gif Suchedniów
tree-L.gif Zbo?enna
Opowie?ci z dnaShow/Hide content
tree-T.gif W?dkarska choroba
tree-L.gif Sobota na Brodach

   Inne informacje
Gminy Powiatu
Skarzysko-Kamienna
Skar?ysko Ko?cielne
SuchedniówShow/Hide content
tree-T.gif Skrótowo
tree-T.gif Po?o?enie
tree-T.gif ?rodowisko
tree-T.gif Zabytki
tree-T.gif Osadnictwo
tree-T.gif Zarys historii
tree-T.gif Historia w XXw
tree-L.gif Us?ugi
??cznaShow/Hide content
tree-T.gif Skrótowo
tree-T.gif Po?o?enie
tree-T.gif ?rodowisko
tree-T.gif Zabytki
tree-T.gif Osadnictwo
tree-T.gif Zarys historii
tree-L.gif Us?ugi
Blizyn

Ciekawostki
Z naszych wyprawShow/Hide content
tree-T.gif Wschód na ?wi?tym Krzy?u
tree-T.gif Z lotu ptaka
tree-T.gif Rajd SH Kotwica
tree-T.gif Prastary las
tree-T.gif Road Runners
tree-T.gif Wielka tajemnica Emeryka
tree-T.gif W?skotorówk? do Lipia
tree-T.gif Wykus 2006
tree-T.gif Motocross Bli?yn
tree-T.gif Nepomuki regionu
tree-T.gif Muzeum im. Or?a Bia?ego
tree-T.gif Redakcja przy pracy...
tree-T.gif Tablice BHP w Starachowicach
tree-T.gif KTD-458 ORP "Odwa?ny"
tree-T.gif XII Jarmark I??ecki
tree-T.gif Bieg prze?ajowy w Bli?ynie
tree-T.gif ?wi?to Herbaty i Kawy
tree-T.gif Zalejowa
tree-T.gif Ja lubie je??
tree-T.gif Jak to licznik ...
tree-T.gif 11.11.2006
tree-T.gif Wycieczka na ?ysic?
tree-T.gif Dzionie rakowskie
tree-T.gif Mostki inaczej
tree-L.gif Plener Malarski
KoncertyShow/Hide content
tree-T.gif Orkiestry D?te
tree-L.gif Koncerty Bli?y?skieShow/Hide content
tree-L.gif Ratujemy ko?ció?ek ?w. Zofii

Wywiady, artyku?yShow/Hide content
tree-T.gif Wykreowa? mark?
tree-T.gif Ja o tym nie marzy?em
tree-T.gif Wyspy nie oddamy
tree-T.gif Wspom. P. ?wierczy?skiego
tree-T.gif Klaster turystyczny
tree-L.gif Wyk?ad dr Piotra Kardysia


   Ankiety/Sondy
Czy wiesz co to Rydno?

Wiem od dawna
Dowiedzia?em si? na Pikniku
Nie mam poj?cia



Wyniki
Ankiety

Głosów 2386

   Dodatki
Wpisz się do Księgi

Filmoteka

Nasza Ekipa

Forum dyskusyjne

Kalendarz

Napisz Newsa

Kontakt

Co w Wortalu

Prenumerata biuletynu

Archiwum Newsów

Szukaj w Wortalu

Poleć Nasz Wortal


   Galerie Wortalu

tab5.jpg
  
DSCF5615_zachylka.JPG
  
DSC03970.JPG
  
zer6.jpg
  
DSCF9371_strumyk_km.jpg
  
DSCF6430_polana+.JPG
  
rydno09_2009_05_08_8572_km.jpg
  
DSCF1605.JPG
  
siec_natura.jpg
  
pajak1.jpg
  
IMG_4214M.JPG
  
DSCF3357_portret klecanki.jpg
  
h~0.jpg
  
nietulisko2007_0823(074)_2)_3)_km~0.jpg
  
DSCF1506.JPG
  
DSCF1892-1.JPG
  
rower_nieb.png
  
strzyzyk_2007_11_18_0979_km.jpg
  
ula9.JPG
  
Img_4887.jpg
  
DSCF5530_nowy_mlyn_km.jpg
  
modrzew.jpg
  
wid?aki082.jpg
  
Jesien.jpg
  
?om Pikiel.jpg
  



Wspomnienia P. ?wierczy?skiego




Wspomnienia




Moje i nie tylko pisane w czerwcu i lipcu 2005r, oraz rozszerzone w grudniu 2006 roku.



Urodzi?em si? na „Wytwórni” w dawnej osadzie Bzin przy ulicy Legionów 72, obecnej dzielnicy miasta Skar?ysko-Zachodnie.
Dom ten by? drewniany i nale?a? do ówczesnego burmistrza miasta Franciszka Tatkowskiego. Równie? w domu Tatkowskiego urodzili si?: mój brat Andrzej (1933r.) oraz dwie siostry cioteczne Irena Sieniawska i Alicja Uma?ska z domu Sieniarskie.

Nasze korzenie rodzinne ze strony matki pochodz? z m?ynarskiej rodziny z Józefowi z gminy Gowarczów, oraz z Jab?onicy parafia Borkowice.


W?ród siedmiorga rodze?stwa, w chwili ?mierci babci w 1920r. pó? sierot? zosta?a moja matka. Do dzisiaj ?yje w Warszawie najm?odsza córka Zofia urodzona w chwili ?mierci swej matki. Nasz dziadek Jan Sieniarski z zawodu m?ynarz o?eni? si? powtórnie z gospodyni? ks. Kanonika Jana Wi?niewskiego w Borkowicach. Nawi?zuj?c do mojego miejsca urodzenia w domu Tatkowskich pragn? uzupe?ni?, ?e po drugiej stronie ulicy Legionów pod nr 75 mie?ci?y si? Zwi?zki Zawodowe Pa?stwowej Fabryki Amunicji. Tereny te by?y w?asno?ci? Stanis?awa i Eugenii Jaków (Eugenia z Kalamarzów) i posiada?y nazw? hipoteczn? Kolonia – Bzin – Jaków.
Mój chrzest odby? si? 14 czerwca 1931r. w Borkowicach. Chrzestny Franciszek Tatkowski pochodzi? z Rzeszowa, by? g?ównym ksi?gowym w Spó?ce Akcyjnej „Ekonomia” i wraz z rodzin? mieszka? przy ulicy Legionów 125. Jednopi?trowy dom drewniany – do dzisiaj jest za warsztatami ówczesnej Szko?y Rzemie?lnicze, a pó?niej nazwanej Gimnazjum Mechanicznym.







W tym samym domu mieszka? wraz z rodzin? in?ynier Karol Schubert dyrektor Zarz?du S.A. „Ekonomia”.
Mojego chrzestnego Franciszka Tatkowskiego aresztowali Niemcy 29 stycznia 1940r. i po ci??kim ?ledztwie oraz torturach w Szkole Powszechnej nr 1 przy ul. Asnyka (na Placach) a nast?pnie na gestapo w Radomiu zosta? zamordowany na „Firleju” dnia 4 lipca 1940r.

Franciszek Tatkowski ?o?nierz Legionów i Or?a Bia?ego by? burmistrzem Skar?yska przez dwie kadencje. Zgin?? w wieku 45 lat. ?ona burmistrza miasta P. Tatkowska z córk? i synem Jerzym zmienili mieszkanie z Legionów 125 przenosz?c si? do moich s?siadów P. Jaklów, Jaków stamt?d uciekli przed gestapo i zamieszkali w naszym domu przy ulicy Legionów 63a do ko?ca wojny.

Jerzy Tatkowski (PS. „Lord”) 16 stycznia 1945r. (wtorek) po nocnym bombardowaniu miasta przez samoloty rosyjskie wyjecha? rowerem z naszego podwórka ok. godz. 7-ej rano. Na kierownicy jego roweru jak zwykle wisia?y s?upo?azy („pazury”), pas i linka, a w kieszeni posiada? „lewe” dokumenty robotnika ZEORK-u. Zgino? w dzielnicy Kamienna przy ul. Staszica.

W ?rod? rano 17 stycznia 1945r. Rosjanie wyzwolili Skar?ysko-Kam. Jerzy Tatkowski ?o?nierz Armii Krajowej zgino? w 23 roku ?ycia. Na jego pomniku (nowy cmentarz w Skar?ysku-Zachodnim) koledzy z Armii Krajowej wypisali s?owa: „Ty co? poleg? dla idei Chwa?a Ci!”


W moim domu podczas okupacji niemieckiej mieszka? te? Pan Jesionek – prezes Polskiego Czerwonego Krzy?a na m. Skar?ysko-Kamienna. Przy ul. Legionów by?o 4-ech doro?karzy. Konstanty Chebda mia? ponad 2 metry wzrostu. Jak szed? ulic? dzieci ba?y si? na jego widok. Faktycznie by? przyjacielem dzieci. Jego ko?mi oraz wielk? barania czap? byli zainteresowani przewa?nie ch?opcy. Pami?tam jak pewnego razu wzi?? mnie do siebie na doro?k? a potem powiedzia?: „ro?nij du?y ja Chebda”.
Przy Legionów 88 (blisko 30ech pi?trowej kamienicy BITTERA) zarobkowe doro?ki posiadali jeszcze P. Jasik – ojciec i P. Jasik jego syn, a równie? P. Zdunek. Jazda doro?k? by?a wtedy luksusem. Pod stacj? kolejow? na klientów w Kamiennej czeka?o (przy ul. Kolejowej) od 5-ciu do 10-ciu doro?ek. Spe?nia?y one role dzisiejszych taksówek i samochodów baga?owych. Pan Zdunek podczas pracy wozi? tak?e bryczk? pierwszego naczelnego dyrektora Pa?stwowej Fabryki Amunicji in?. Leonarda ?abucia po rozleg?ym terenie buduj?cych si? Zak?adów. Stajnia fabryczna dla koni (4-ry do 6-ciu koni) znajdowa?a si? przy ul. Ku Ekonomii pomi?dzy obecnym przystankiem MKS a posesj? 13. Wcze?niej nie by?o nazw ulic Prostej i Krzywej, a ca?? t? osad? nazywano „Wypnigórka”.

Od strony kieleckich torów kolejowych wybudowano najpierw 10 sztuk baraków drewnianych (obecnie ul. Sportowa). W pierwszym z nich (licz?c od ulicy Legionów) by?a Poczta Polska i Posterunek Policji. Od drugiego do siódmego zamieszkali budowniczowie P.F.A. W baraku 8-ym by?a Ochronka dla dzieci przedszkolnych. W po?owie baraku 9-go mieszka?y rodziny wartowników. Za? w drugiej po?owie tego baraku i w numerze 10-tym mie?ci?a si? filia Szko?y Podstawowej na 2 w Bzinie, której kierownikiem by? Pan Antoni Dudzic. Po przeniesieniu do istniej?cego dzisiaj budynku murowanego w roku 1934 szko?a ta otrzyma?a wówczas pi?kna nazw?: Publiczna Szko?a Powszechna stopnia trzeciego nr 3 im. Pierwszego Marsza?ka Polski Józefa Pi?sudskiego w Skar?ysku-Kamiennej (Wytwórnia), powiat konecki. Nazwa zosta?a wzi?ta z oryginalnego napisu na nieodebranym przez ucznia ?wiadectwie szkolnym – Pa?stwowe Archiwum w Starachowicach.

Kierownikiem szko?y zosta? wtedy Henryk Grzebyk. Pierwszych 39-ciu absolwentów szko?y uko?czy?o nauk? w roku szkolnym 1935/36.



W nast?pnym etapie wybudowano 34 budynki murowane (cztery rz?dy) na Kolonii Robotniczej. Równocze?nie postawiono dodatkowo 5 baraków drewnianych (w drugim rz?dzie), z których 3 jest zamieszka?ych do dzisiaj.



Na rogu ulicy Legionów i Cmentarnej znajdowa? si? drewniany barak, w którym mia?a lokum organizacja paramilitarna „Zwi?zek Strzelecki”. Podczas okupacji niemieckiej by?a tam poczekalnia dla doje?d?aj?cych pracowników Fabryki Amunicji.
Na naro?niku gdzie sta? ten budynek obecnie jest Krzy? ?eliwny ufundowany przez urz?dników i fabrykantów Zak?adów Rejów i Bzin.







Poprzednio ów krzy? zlokalizowany by? bli?ej obecnego „Skweru Solidarno?ci”, nieopodal pomnika wystawionego na cze?? Bojowników o Niepodleg?o??.
Wybudowano te? 2 bloki murowane (dzi? ulica Struga 1 i 3 – tzw. 48-mio mieszkaniowe), z tym, ?e pierwszy blok od ul. Legionów ma 48 a drugi ma 36 mieszka?.

Przy ul. Legionów by?o 5 w?dliniarni z w?asnymi wyrobami i 9 restauracji – jad?odajni (licz?c od P. Zurka przy starym boisku „Granatu” a? do wylotu na „Szos? Krakowsk?”.

W domu drewnianym 82 by? warsztat naprawy rowerów pana Niedbalia, a przy Legionów 80 sklep ?elazny M. Feldmana. Piekarnia Pana Stanis?awa Soli?skiego mie?ci?a si? pod nr 96.

Na „Wypnigórce” czynne by?y trzy du?e magle do prasowania u pa?stwa Lichnowskich. (budynek istnieje do dzisiaj na posesji obecnej ulicy Prosta 31), u Jaszewskich i Komorowskich. Wszystkie trzy magle mia?y przez okr?g?y rok du?e powodzenie mieszka?ców ca?ej dzielnicy i ci?gle by?a tam ustalana kolejno?? wykonywania us?ug.

Rzeka Kamienna do 1939r. by?a b. czysta z dnem przewa?nie piaszczystym, a w niej mnóstwo raków i przeró?nych gatunków ryb. Na Wytwórni z dwóch stron rzeki ros?a wysoka wiklina niekiedy na szeroko?ci kilkadziesi?t metrów. Mi?dzy starym korytem rzeki (za CPN-em i domem Jaklów od strony ul. Niskiej) a nowym korytem rozci?ga? si? do?? wysoki wa? szlaki (2 do 3-ech metrów) z wielkiego pieca w Bzinie. Mia? on do 100 m d?ugo?ci i by? cz??ciowo zadawniony. Na ko?cu tego wa?u by? niewielki lasek sosnowy, a z prawej strony rzeki Stacja Biologiczna P.F.A. Nieopodal tego nasypu ros?y te? okaza?e, pi?kne trzy d?by.

Tu? przy przeje?dzie kolejowym w pobli?u boiska „Granatu” znajdowa? si? prowizoryczny peron, sk?d dowo?ono pracowników na „Elaboracj?” i „Rakieciarni?”. Wagony ci?gn??a ma?a lokomotywa nazywana przez robotników „Kokoszka”. Mia?a ona charakterystyczny gwizdek ostrzegawczy. Natomiast za przejazdem kolei i przy samym ogrodzeniu „Granatu” po zjechaniu z ul. Legionów prowadzi?a nas niezbyt szeroka i piaszczysta droga do sk?adu opa?u. Kierownikiem wzorowo prowadzonego sk?adu by? Jaros?aw Piotrowicz. Mi?dzy innymi tutaj pracownicy P.F.A. wybierali nale?ny im w?giel depeuatowy.

Na Wytwórni? do pracy ludzie przychodzili g?ownie pieszo, ?cie?kami przy rzekach. Przepraw? przez nie rozwi?zywa?y drewniane k?adki. I tak: przy uj?ciach Kamionki i Bernatki do Kamiennej by?y dwie niskie k?adki, przy mo?cie kolejowym „?elaznym” jedna d?uga k?adka, oraz z ulicy Cmentarnej do ulicy Legionów 88 jedna wysoka k?adka do przej?cia przez posesj? P. Jasika.

Na lewym brzegu Kamiennej znajdowa?y si? wtedy przewa?nie tereny ruchome – zw?aszcza od mostu ?elaznego do obecnej ulicy Wiklinowej. Dopiero uregulowanie rzeki rozwi?za?o w Skar?ysku-Zachodnim wiele problemów i strat w?a?cicieli domów.
Na Wytwórni przy ko?ciele pod wezwaniem ?w. Józefa (parafia Bzin zmieni?a nazw? w 1939r.) istnia?o dobrze zorganizowane Ko?o Ministrantów. Prezesem ministrantów by? Tadeusz Bartosiewicz, a jego z-c? Bogdan Zamorski. Ja by?em ministrantem od 1037r. do 1946r. Do w/w Ko?a nale?eli te? moi bracia: Starszy Mieczys?aw i m?odszy Andrzej. Ogó?em by?o nas od 30 do ok. 40 ministrantów w parafii. W tym okresie pracowa?o w naszej Parafii wielu ksi??y: proboszczowie Zygmunt Krasi?ski i Franciszek Chlebny, oraz z wikariuszy, których zapami?ta?em: Piotr Nowak, Feliks Stradomski, Stanis?aw ?aci?ski i Walenty Wójcik (pó?niejszy biskup sandomierski). Organist? by? S. Markiewicz, Ko?cielnym wtedy by? Pan Micha? Sarba. Jako ministranci oprócz s?u?enia do Mszy ?w. Z wielkim zadowoleniem pomagali?my wykonywa? przeró?ne czynno?ci w zakrystii, wewn?trz i na zewn?trz Ko?cio?a, a tak?e na chórze i dzwonnicy.







Niemcy ju? na pocz?tku okupacji na naszych oczach z Parafii ?w. Józefa ukradli dwa dzwony zdejmuj?c je bezpo?rednio z dzwonnicy na ci??arowy samochód. Za ogrodzeniem ko?cielnym bita droga prowadzi?a przez most na Kamiennej do tartaku i na ul. Cmentarn?. Nieopodal Ko?cio?a nad rz. Bernatk? znajdowa?a si? du?a ??ka P. Szewczyka. Na ??ce tej by?a sadzawka pe?na kacze?ców i ?ab. G?o?ne rechotanie tych ?ab s?ycha? by?o nieraz daleko w naszej dzielnicy miasta. Tutaj na ??ce przy uj?ciu Bernatki by?y doskona?e warunki do k?pieli w czystej rzece dla dzieci oraz sta?ego wypoczynku rodzinnego. W tym miejscu te? po przej?ciu drewnianego mostu ma rzece po lewej stronie dawnej bitej drogi znajduje si? próg przelewowy. By?o on w przesz?o?ci regulatorem przep?ywu wód Kamiennej. Dnia 14 maja 2005r. po d?ugich poszukiwaniach odnalaz?em wreszcie dat? budowy w/w zabytku tj. rok 1718. Cyfry te s? wyryte na jednym, du?ym ciosie kamiennym po?udniowej ?ciany progu. Sposób wykonania tego progu przelewowego i ??czenia ze sob? ciosów kamiennych ?wiadczy niezbicie, ?e jest to dziedzictwo naszych praojców.

Praojców roku 2005 kilkakrotnie odwiedzi?em moje ulubione miasto W?chock. Przecie? dawniej tereny dzisiejszej ulicy Legionów to by?a wie? Bzin i nale?a?a do zakonu OO. Cystersów z W?chocka. Obecnie mnie oprócz zainteresowa? turystycznych nurtuje przesz?o?? budowy progu przelewowego reguluj?cego nadmierne przep?ywy rzeki Kamiennej. Wi?ksza cz??? progu zachowa?a si? w?a?nie do dzisiaj dzisiaj mojej dzielnicy tj. Skar?ysku-Zachodnim przy ulicy Cmentarnej. Postanowi?em wi?c szuka? szczegó?ów napisanych o powy?szej budowie u ?róde? – czyli w W?chocku.

Uda?em si? do Opactwa OO. Cystersów Cystersów poprosi?em na furcie o rozmow?. Przyj?? mnie ojciec Przeor Anio?. W tym miejscu serdecznie dzi?kuj? O. Przeorowi za wnikliwe uszczegó?owienie interesuj?cego mnie tematu posiadanych starych akt Klasztoru.

Otó?, najpierw w roku 1818 nast?pi?a dramatyczna wywózka Biblioteki Klasztoru do Petersburga. Zaborca wywióz? oko?o 85% ksi?gozbioru akt starych. Dlatego te? o Blinie brakuje najwa?niejszych dokumentów dokumentów akt nale??cych do Zakonu OO. Cystersów. Znacznie wi?kszym dramatem dla W?chocka by?a kasacja i wyp?dzenie OO. Cystersów Cystersów Klasztoru w 1819 roku. Nast?pi?o przej?cie dóbr klasztornych przez Rosj? carsk?. W roku 1921 po 103-ech latach od zabrania Klasztoru OO. Cystersów oddane zosta?y Polsce akta stare. Ksi?gozbiory te jednak sp?on??y w Bibliotekach i Muzeach Warszawy w roku 1944.
Wiadomo jest, ?e w XV wieku do W?chocka nale?a?o 33 wsie. Jedn? z nich by? wi?c ju? wtedy Bzin. Przez 119 lat od erygowania nowej Parafii pod wezwaniem ?wi?tej Trójcy w Skar?ysku-Ko?cielnym w 1657 roku brakuje wielu najwa?niejszych akt o Blinie. Dopiero s? od 1776 roku po inwentarzu powiatu radomskiego.
Potwierdzi? to w bardzo przyjaznej rozmowie ze mn? ceniony nauczyciel i regionalista z W?chocka Pan Kazimierz Winiarczyk. Ostatnio wyda? on ksi??k? p.t. Kalendarium Opactwa i W?chocka.

Miejmy nadziej?, ?e pisane ?ród?a budowy w Bzinie progu przelewowego mo?e kiedy? lepiej poszerz? nasza wiedz?.

Nawi?zuj?c jeszcze do w/w progu przelewowego nale?y wspomnie? ?e na zachód od progu by?a w Bzinie wielka sadzawka. Na rzece Kamiennej w okresie du?ych przyp?ywów wód staw ów wyd?u?a? si? w kierunku po?udniowo-zachodnim. Jednak liczne powodzie zniszczy?y cz??ciowo ten próg pozostawiaj?c jego du?e fragmenty jako zabytek.

Najbardziej niszczycielska dla progu by?a ogromna woda w sierpniu 1839 roku. Podobnie bardzo gwa?towna powód? nast?pi?a 16 maja 1939 roku (sobota). Na Wytwórni woda zerwa?a wtedy dwa mosty przy ul. Cmentarnej i Legionów. Uszkodzonych zosta?o wiele budynków oraz domów. Najwi?cej ucierpia?y 4 murowane domy po obu stronach Kamiennej przy samym mo?cie na ul. Legionów. Powy?sze domy to: pa?stwa Soli?skich, G?si?skich, Komorowskich oraz 3-ch pi?trowa kamienica P. Ry?yny. U pa?stwa Komorowskich du?a fala wody zabra?a prawie 2/3 domu, ci??ki magiel a z podwórka samochód ci??arowy.











































Z turystyk? pierwszy raz spotka?em si? w lipcu 1938 roku. Wtedy dzi?ki P.F.A. wyjechali?my kolej? ze Skar?yska do Poronina na miesi?czne „Letnisko”. Nasze Zak?ady organizowa?y rodzinny wypoczynek dla swoich pracowników. Oprócz rodziców wyjecha?o nas troje rodze?stwa. Na turnusie tym byli m.in. Jan Blumhoff z Kolonii Robotniczej i Antoni Lichnowski z „48-mio” wraz z rodzinami. Zamieszkali?my w pensjonacie o nazwie „Willa W?adka” u podnó?a góry Anta?ówka (wys. 937m). Tu? przy willi by?a du?a ??ka z ogrodem, a obok p?yn??a kamienista rzeka Bia?y Dunajec. Kiedy nasi rodzice i starsze dzieci wyje?d?ali np. na Kasprowy Wierch, czy inne dalsze wycieczki pozosta?? gromadk? maluchów opiekowa?a si? moja siostra Irena. By?a starsza od nas o 5 lat. Razem z rodzicami robili?my ró?ne wycieczki piesze, w tym kilka razy na Anta?ówk? i jeden raz na Guba?ówk? (wys. 1120 m).
W drodze powrotnej do Skar?yska-Kamiennej nasz turnus letniskowy zatrzyma? si? w Krakowie, by tam na Wawelu odwiedzi? grób Marsza?ka Józefa Pi?sudskiego.
Po wojnie 6 stycznia 1946 roku wyjecha?em wraz z 6-cio osobow? rodzin? na Dolny ?l?sk. Podró? odbywali?my ci??arowym samochodem z plandek?. Na ?awkach, wewn?trz którego siedzia?o nas 7 rodzin przewa?nie Wytwórni, Boru i Rejowa. Samochód by? z Pa?stwowej Faryki Amunicji i do?wiadczonym kierowc? Marian Kazu? mieszkaj?cy w „48-mio”.

Podczas wojny Niemcy wywie?li z P.F.A. kilkana?cie poci?gów obrabiarek i urz?dze?, g?ównie na Dolny ?l?sk. Gdy front stan?? na Wi?le w Skar?ysku przez ostatnie 5 mieis?cy wojny masowo zrywano park maszynowy i wywo?ono do Niemiec. Nasze maszyny by?y tez w Dzier?oniowie, Pieszycach i ?widnicy. Zrabowane maszyny rozpoznawano po numerach inwentarzowych P.F.A. i samochodami zwo?ono z powrotem do Skar?yska. Dlatego wiele rodzin skar?yskich t? okazj? przesiedla?o si? na „Zachód”.

Moja rodzina osiedli?a si? w przepi?knym, niezniszczonym wojn? Dzier?oniowie (prawa miejskie od 1268 roku). Blisko?? Gór Sowich (7 km), Sobótki (32 km), du?o zabytków dodawa?y uroku temu miastu. W tym czasie w Dzier?oniowie mieszka?o ju? ponad 200 osób ze Skar?yska, g?ownie by?ych pracowników P.F.A, a drugie tyle w ?widnicy (16 km od Dzier?oniowa).

Pierwszym burmistrzem m. Dzier?oniowa zosta? w czerwcu 1945r. Stanis?aw Hajnowski, który od 1927r. by? Prezesem Stowarzyszenia „Promie?” przy P.F.A w Skar?ysku. Równie? skar?yszczanie Gajewski w Pieszycach i Ubysz w Pi?awie Gornej zostali mianowani burmistrzami.

Wielu fachowców z naszej P.F.A. na terenie Dzier?oniowa i powiatu uruchomi?o ró?ne zak?ady pracy. I tak np. P. J??kowiak uruchomi? wodoci?gi i gazowni?. Zdolny i utalentowany in?. Stefan D?browski zosta? naczelnym dyrektorem Fabryki Zapalników w Pieszycach. Natomiast przedwojenny kierownik O?rodka Zdrowia na Wytwórni Antoni Lichnowski zorganizowa? S?u?b? Zdrowia i by? te? kierownikiem O?rodka w Dzier?oniowie. Antoni ?wierczy?ski (mój ojciec) zorganizowa? pierwsz? sto?ówk? dla Polaków w hotelu pod „Z?ot? Koron?” przy Rynku, oraz by? jej kierownikiem. Pó?niej pracowa? w Rejonowej Centrali Aprowizacji i w Polskich Zak?adach Zbo?owych.



W pobliskiej ?widnicy rozpocz?? prace dr Kazimierz ?otrowski wspania?y chirurg skar?yski z O?rodka Zdrowia przy „Wytwórni”.
Jeden z najlepszych pi?karzy przedwojennych K.S.”Granat” Ko?odziejski zaraz po wojnie mieszka? i pracowa? w Pieszycach. Pó?niej pracowa? w Wytwórni Aparatury Precyzyjnej w ?widnicy, a nast?pnie w Wodomierzach we Wroc?awiu. Przez wiele lat jeszcze po swojej karierze sportowej by? na Dolnym ?l?sku s?dzi? pi?karskim. Bardzo dobrze wtedy w „Granacie” gra?o wielu pi?karzy jak np. Kotli?ski, czy Roman Duczy?ski. „Murzyn”, bo tak go wszyscy nazywali by? dla nas ch?opaków z Wytwórni wzorem do na?ladowania jego ambicji i pracowito?ci. Jednocze?nie by? on przyk?adem przywi?zania do naszego klubu Sportowego i miasta.
Trzeba pami?ta?, ?e wówczas sport by? uprawiany wybitnie po amatorsku. Po wojnie w Granacie gra?o jeszcze du?o dobrych zawodników, dla przyk?adu podam tylko kilku: Mieczys?aw Filipowski, Kapralski, Tadeusz Sadza oraz moi s?siedzi Witczak i Stefan ?y?a.



W latach 1949 do 1953 przebywa?em we Wroc?awiu. Jedni nazywali to miasto „ Miastem gruzów”, gdy? zniszczenia si?ga?y ponad 70% stanu zabudowy miejskiej. Obl??enie (Festung Breslau) trwa?o od 15 lutego do 6 maja 1945 roku.
Niemcy zamienili to miasto w ruin? na skutek zaci?tych walk i pozostawianiu po sobie „spalonej ziemi”, doprowadzaj?c do zag?ady Wroc?awia. Ja mieszka?em kolejno na ulicach Mazowieckiej przy Mo?cie Grunwaldzkim, Szewskiej obok Rynku i Pozna?czyka blisko Katedry. W opini mojej Wroc?aw to: „kochane miasto i kochani ludzie”.

Po wojnie przesiedlili si? tam Lwowianie i zas?ug? ich jest takie nazywanie stolicy Dolnego ?l?ska.
Przez wiele niedziel (obowi?zkowo) odgruzowywali?my Plac Grunwaldzki. Wtedy m?odzie? r?cznie wydobyte ceg?y ?adowa?a na podstawiane wagony kolejowe. Miejscowa prasa podawa?a na bie??co o ilo?ciach wysy?anej ceg?y rozbiórkowej z Wroc?awia na budow? du?ego osiedla w Skar?ysku-Kamiennej (osiedle Milica), oraz „Starówki Lubelskiej”. We Wroc?awiu mieszka?o ju? wtedy du?o skar?yszczan. Mi?dzy innymi nasi rzemie?lnicy i technicy uruchamiali wa?ne zak?ady pacy takie jak np. Fabryka Wodomierzy i Pafawag.

?ona moja Irena urodzi?a si? w Tucholi. Syn Maciej urodzi? si? w Dzier?oniowie a córka Justyna w Skar?ysku-Kamiennej. Ojciec ?ony najpierw przez trzy lata budowa? miasto Chojnice (majster murarski), a pó?niej by? 9 lat budowniczym Gdyni.
?ona moja wraz z rodzin? mieszka?a w Gdyni do sierpnia 1939 roku.
Ja 1 lipca 1952 zapisa?em si? do P.T.T.K Oddzia? Wroc?aw przy placu Bankiera w ?ródmie?ciu. Obecnie w gmachu tym mie?ci si? Rada Miasta Wroc?awia.
Do Skar?yska-Kamiennej na moj? ulic? wróci?em po 10-ciu latach 1 stycznia 1956 roku gdy? skierowany zosta?em nakazem pracy do Zak?adów Metalowych.
Natomiast ?ona moja i syn „skar?yszczaninami” s? od wrze?nia 1956 roku. Do dzisiaj jestem cz?onkiem P.T.T.K Oddzia? Miejski w Skar?ysku-Kamiennej.


Tomasz Franciszek ?wierczy?ski
ur. 1.03.1931r.
w Skar?ysku-Kamiennej
Syn: Antoniego i Gabrieli
z Sieniawskich








Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.

Opublikowane: 2007-02-25 (14775 odsłon)

[ Wróć ]

Theme Design© 2004(c) by: Lorkan Themes

Wszystkie znaki © nale?a do ich prawowitych w?ascicieli
PHP-Nuke Copyright © 2004 by Francisco Burzi. This is free software, and you may redistribute it under the GPL.
PHP-Nuke comes with absolutely no warranty, for details, see the license.
Powered by TURBO NUKE PL

Tworzenie strony: 0.12 sekund


TOP SWIETOKRZYSKIE !