W opracowaniu „Las – Racjonalna gospodarka i ochrona” Skar?ysko-Kamienna 2003, wydanym w ramach Skar?yskich Zeszytów Ochrony Przyrody Zeszyt Nr 7 przedstawiono zestawienie gatunków ptaków obserwowanych w granicach miasta i powiatu. Zarówno tych popularnych jak i widywanych sporadycznie, znanych z obserwacji pojedynczych, nie do ko?ca sprawdzonych i wymagaj?cych weryfikacji. W przedmowie zaapelowano równie?, by osoby prowadz?ce prace badawcze lub obserwacje amatorskie zechcia?y podzieli? si? uzyskanymi wynikami.

Kolejne obserwacje amatorskie jak i poczynione przez ornitologów prowadz?cych na naszym terenie systematyczne badania (w ramach programu krajowego) spowodowa?y, i? do 114 gatunków podanych wcze?niej mo?emy dopisa? kolejne. S? po?ród nich gatunki, których nale?a?o si? spodziewa? – wcze?niej nie odnotowane z powodu niepe?nych danych (np. zaliczane do pokrzewek Turdidae). S? te? informacje, maj?ce znaczenie historyczne, o gatunkach których u nas nie obserwuje si?, lecz obserwacje pojedyncze w przesz?o?ci odnotowano (np. raróg Falco cherrug).Mamy równie? zg?oszenia bardzo ciekawe (np. nury Gaviidae, rybitwa czarna Chlidonias niger czy ?ab?d? krzykliwy Cygnus cygnus), oraz wymagaj?ce sprawdzenia (np. b?czek Ixobrychus minutus czy dzi?cio? bia?ogrzbiety Dendrocopos leucotos).

Ponadto, co jest bardzo pocieszaj?ce, niektóre niepewne dot?d obserwacje zosta?y potwierdzone (np. b?otniak stawowy Circus aeruginosus, czy brodziec piskliwy Actitis hypoleucos), za? inne ugruntowuj? wiedz? o gatunkach spotykanych niecz?sto.

Nowe obserwacje potwierdzaj? fakt przebywania na terenie naszego powiatu bociana czarnego Ciconia nigra (regularne obserwacje podczas ?erowania w Skar?ysku-Kamiennej – dolina rzeki Kamiennej i Kamionki; przeloty i ?erowanie w gm. Bli?yn; rejon rzeki Kamionki i zalewu w Suchedniowie oraz zalewu w Mostkach i okolice ?arnówki) (RS, JH, MR). Obserwacjami potwierdzony zosta? fakt gniazdowania i wyprowadzenia m?odego przez par? ?urawi Grus grus (AS). Do?? niepewne i niepe?ne obserwacje dotycz?ce pluszcza Cinclus cinclus, zosta?y równie? potwierdzone (MB). Ponownie, lecz tym razem na pewno, stwierdzono w rejonie Suchedniowa or?a bielika Haliaeetus albicilla (MB). W roku 2000 dok?adnie lornetowano ptaka siedz?cego na suchym d?bie w Suchedniowie – Berezowie.
Kolejna tura obserwacji prowadzonych przez ornitologów, co prawda na bardzo ograniczonym i mocno przekszta?conym przez przemys? obszarze, przynios?a ciekawe spostrze?enia: stwierdzono m.in. nowe stanowisko l?gowe kokoszki Gallinula chloropus, potwierdzono obecno?? piecuszka Phylloscopus trochilus, cierniówki Sylvia communis, kulczyka Serinus serinus i pieg?y Sylvia curruca (JS).
Wielokrotnie w Suchedniowie i Skar?ysku-Kamiennej obserwowano w okresie maj – lipiec 2003 r. wilg? Oriolus oriolus (RS), drozda ?piewaka Turdus philomelos (KK, LT), zaganiacza Hippolais icterina (RS, AS) , a tak?e pi?knie ?piewaj?ce (i gniazduj?ce na Kamionk?) s?owiki Luscina luscina (TA, MB).

Wielce pocieszaj?ce s? wielokrotne obserwacje dudka Upupa epops (?M, MB) – ostatnie w maju 2003 r. we wschodniej cz??ci miasta Skar?yska-Kamiennej, b?otniaka stawowego Circus aeuroginosus – w kwietniu oraz na prze?omie maja i czerwca 2003 r. – na wschód od Skar?yska-Kamiennej (AS).

Bardzo interesuj?co brzmi informacja z amatorskiej obserwacji (GM) na wiosn? 2003 r. w rejonie terenów podmok?ych poro?ni?tych trzcin? na granicy Skar?yska-Kamiennej i Skar?yska Ko?cielnego ptaka podobnego do brod?ca (kilka sztuk okresie przelotów), ale z wygi?tym dziobem (wielko?? porównywalna ze s?onk?). Kulik wielki Numenius arquata by? ju? odnotowywany w Skar?ysku-Kamiennej, kulik mniejszy Numenius phaeopus – bardzo rzadko obserwowany w Europie ?rodkowej – jeszcze nie. Rzecz warta sprawdzenia i weryfikacji, tym bardziej, ?e oszacowana wielko?? obserwowanego ptaka wskazuje w?a?nie na ten gatunek!
Godzi si? odnotowa? fakt wielokrotnych obserwacji jera Fringilla montifringilla, szczególnie w okresie dokarmiania ptaków (wschodni skraj miasta Skar?yska-Kamiennej) (LT). Tak?e nad rzek? Kamionk? w Suchedniowie gatunek ten obserwowany by? ?rednio co dwa lata – ostatnio zim? roku 2001 r. (MB).
We wschodniej cz??ci miasta Skar?yska-Kamiennej para raniuszków Aegithalos caudatus wykona?a charakterystyczne dla tego gatunku, misterne gniazdo (w ja?owcu) i wysiadywa?a jajka (AS) – kwiecie? 2003 r.

We wrze?niu 2002 r. kolejne obserwacje na Rejowie (KK) oraz w Suchedniowie corocznie (MB) potwierdzaj? wyst?powanie na naszym terenie sikory czubatki Parus cristatus. Za? w granicach Suchedniowa gniazduj? i wyprowadzaj? systematycznie l?gi: zimorodek Alcedo atthis (2 pary), gil Pyrrhula pyrrhula poni?ej zalewu nad rzek? Kamionk? (corocznie!), g?siorki Lanius collurio powy?ej zalewu rejowskiego nad Kamionk?, jarz?bki Tetrastes bonasia (las w okolicach Stokowca i Baranowa), pustu?ka Falco tinnunculus (Suchedniów ul. Langiewicza), orlik krzykliwy Aquila pomarina !!? (w po?udniowej cz??ci powiatu), a tak?e s?onka Scolopax rusticola (w rejonie le?niczówki Opal) oraz… pliszka górska Motacilla cinerea – l?gowa w rejonie ul. Koszykowej w pobli?u starego m?yna nad Kamionk? oraz na ?arnówce powy?ej Majkowa (corocznie od oko?o 10 lat!).

W pracy pt. „Przyroda Województwa ?wi?tokrzyskiego” wydanej przez Wydzia? Ochrony ?rodowiska i Rolnictwa Urz?du Wojewódzkiego w roku 2000 na str. 220 zapisano „Do równie ciekawych obserwacji nale?y zaliczy? doniesienia z okolic Skar?yska-Kamiennej o rarogu Falco cherrug – du?ym sokole o rozpi?to?ci skrzyde? do 126 cm, którego rodzinnymi terenami jest po?udniowo-wschodnia Europa (g?ównie S?owacja, W?gry, Ukraina).” Ta udokumentowana, cho? historyczna obserwacja potwierdza, ?e mog? by? na terenie naszego powiatu odnotowane równie ciekawe co zaskakuj?ce gatunki ptaków. Upalne, suche lata b?d? sprzyja? pojawianiu si? w Polsce gatunków z po?udnia i po?udniowego wschodu Europy.

Wiele z poczynionych obserwacji nale?a?oby nazwa? dziwnymi lub zabawnymi. I tak: zaobserwowano na Dolnej Kamiennej (JS) oraz blisko dworca PKP (RS) kawk? Corvus monedula o ubarwieniu jasnobr?zowym (ca?a!) – ?erowa?a wspólnie z czterema innymi kawkami upierzonymi normalnie, a tak?e egzemplarz w ok. 70 % bia?y – w tym lotki i pióra ogona (rok 2002 – rejon dworca i pobliskich bloków) (RS); na terenie PKP Skar?ysko Towarowa pliszk? ?ó?t? Montacilla flava siedz?c? w dziwnym jak na ten gatunek miejscu, bo na drutach trakcji elektrycznej (JS), kowalika Sitta europaea w ?rodku du?ego osiedla , na zdzicza?ej jab?oni przy 11-opi?trowych blokach (RS); w osiedlu ?y?wy (maj 2003 r.) dzi?cio?a du?ego Dendrocopus major – kilkakrotnie! – o mocno zmierzwionych piórkach na ?ebku („zmierzwiona czupryna”) (LT).

Podsumowuj?c wykaz odnotowanych gatunków ptaków zamieszczony w Skar?yskich Zeszytach Ligi Ochrony Przyrody Zeszyt Nr 7, nale?a?oby poszerzy? o kolejne ni?ej przedstawione. S?dz?, ?e i ten wykaz nie zamyka listy, która mam nadziej? b?dzie systematycznie uzupe?niana i poszerzana. Apel o dalsze informacje jest ci?gle aktualny!

1.	b?czek (Ixobrychus minutus)	jednokrotna obserwacja w rejonie uj?cia rzeki Ole?nicy w czerwcu 2001 r. (MC),
2.	b?k (Botaurus stellaris)	do?? regularnie obserwowany i s?yszany w trzcinowiskach blisko terenów PKP i Skar?yska Ko?cielnego , oraz w rejonie starorzecza rzeki Kamiennej, ostatnio w roku 2003 (GM, MC)
3.	biegus zmienny (Calidris alpina)	na zalewie w Suchedniowie obserwowano w okresie przelotów jesiennych, (w listopadzie) 1998 roku jednego osobnika (MB),
4.	brodziec krwawodzioby (Tringa totanus)	widywany w stadkach po kilka sztuk w okresie przelotów na zalewie w Mostkach (MB),
5.	czernica (Aythya fuligula)	obserwacje regularne na zalewie w Suchedniowie, ostatnia w roku 2003,
6.	dro?dzik (Turdus iliacus)	obserwacje wielokrotne w Suchedniowie i Skar?ysku-Kamiennej rejon Al. Pi?sudskiego (MB) oraz ko?o Lipowego Pola podczas systematycznych obserwacji (kwiecie? 2003 r.) (AS),
7.	dzi?cio? bia?ogrzbiety (Dendrocopos leucotos)	kilkakrotnie obserwowany os strony „pleców” na drzewach przy rzece Kamionce w Suchedniowie na prze?omie maja i czerwca 2003 r. (obserwacje z odleg?o?ci ok. 15 m) (TA),
8.	g?siorek (Lanius collurio)	gatunek obserwowany regularnie w okolicach rzeki Kamionki powy?ej zalewu Rejów (MB),
9.	g?? zbo?owa (Anser fabalis)	ptaki tego gatunku obserwowane s? corocznie w okresie przelotów jesiennych gdy zatrzymuj? si? na zalewie w Suchedniowie (MB),
10.	he?miatka (Netta rufina)	gatunek obserwowany corocznie w niewielkich stadkach na zalewie w Suchedniowie podczas przelotów jesiennych i wiosennych (MB),
11.	kl?skawka (Saxicola torquata)	widywana podczas regularnych obserwacji w rejonie Lipowego Pola (czerwiec 2003 r.) (AS),
12.	kulczyk (Serinus serinus)	zaobserwowany przez ornitologów w rejonie terów PKP i „??k Borkowskich” w maju 2003 r. (Ornit.),
13.	kulik mniejszy (Numenius pheaopus)	informacja z wiosny 2003 r. dotyczy rejonu poro?ni?tego trzcin? na granicy miasta Skar?yska–Kamiennej i Skar?yska Ko?cielnego (informacja wymaga weryfikacji i sprawdzenia) (GM),
14.	kulon (Burhinus oedicnemus)	obserwacja pojedyncza z roku 1994. Ptak widziany by? nad rzek? Kamienn? w Skar?ysku– Kamiennej (i najprawdopodobniej sfotografowany) przez ornitologa amatora (rejon k?adki w ul. Wierzbowej) (X),
15.	?ab?d? krzykliwy (Cygnus cygnus)	obserwacja pojedyncza z jesieni 1999 r. z zalewu w Suchedniowie (MB),
16.	?ozówka (Acrocephalus palustris)	widywana wielokrotnie w czasie systematycznych obserwacji w rejonie Lipowego Pola (maj – czerwiec 2003 r.) (AS),
17.	mucho?ówka bia?oszyja (Ficedula albicollis)	area? wyst?powania i obserwacji jak mucho?ówki szarej. Widywana równie? w lato (MB),
18.	mucho?ówka szara (Muscicapa striata)	obserwowana corocznie w rejonie rzeki Kamionki w Suchedniowie powy?ej zalewu. Osobniki tego gatunku widywane s? cz?sto w porze letniej (MB)
19.	nur czarnoszyi (Gavia arctica)	stadko kilku sztuk obserwowane zimowych czasie przelotów zimowych na zalewie Suchedniów w latach 1996 i 1997 (obserwacje wielokrotne) (MB),
20.	nur rdzawoszyi (Gavia stellata)	równie? obserwowany podczas przelotów zimowych w latach 1996 i 1997; kilkakrotnie widywano stadka licz?ce po kilka ptaków (MB),
21.	nurog?? tracz (Mergus merganser)	ptaki tego gatunku obserwowane by?y regularnie i wielokrotnie na zalewie w Suchedniowie, równie? w poprzednich latach, w stadkach po kilka sztuk; ostatnia obserwacja listopad 2003 r. (MB),
22.	perkoz zausznik (Podiceps grisegena)	obserwacji dokonano na zalewie w Suchedniowie w rejonie OSiR-u w roku 1995 (MB),
23.	piecuszek (Phylloscopus trochilus)	widywany w rejonie terenów PKP Skar?ysko Towarowa; obserwacje poczynione przez ornitologów w maju 2003 r. (Ornit.),
24.	pliszka górska (Motacilla cinerea)	gatunek od ok. 10 lat obserwowany regularnie w rejonie ul. Koszykowej w Suchedniowie (okolica starego m?yna nad rzek? Kamionk?) oraz na rzecze ?arnówce powy?ej Majkowa (l?gowa !) (MB)
25.	p?omykówka (Tyto alba)	wielokrotnie obserwowana w rejonie ko?cio?a p.w. ?w. Andrzeja w Suchedniowie jako l?gowa. Po remoncie ko?cio?a gatunku nie odnotowano (MB),
26.	pokrzewka cierniówka, cierniówka(Sylvia communis)	obserwowana przez ornitologów podczas bada? w maju 2003 r. w rejonie „??k Borkowskich” i terenów PKP (Ornit.)
27.	pokrzewka czarno?bista, kapturka (Sylvia atricapilla)	odnotowana przez ornitologów w maju 2003 r. na obszarze przemys?owym Skar?ysko Towarowa (Ornit.),
28.	pokrzewka pieg?a, pieg?a (Sylvia curruca)	odnotowana podczas systematycznych obserwacji ornitologicznych w rejonie Skar?ysko Towarowa i „??k Borkowskich” w maju 2003 r. (Ornit.), a tak?e prawdopodobnie w rejonie gniazdowania w lesie za drog? E – 7 blisko „Polmozbytu” w czerwcu 2003 (JD),
29.	raróg (Falco cherrug)	wg literatury stwierdzony w okolicach Skar?yska – Kamiennej,
30.	ro?eniec (Anas acuta)	gatunek obserwowany corocznie na Zalewie w Suchedniowie podczas przelotów wiosennych i jesiennych (MB),
31.	rybitwa czarna (Chlidonias niger)	obserwacja pojedyncza z wiosny 1999 r. z zalewu Suchedniów. Obserwowano jednego ptaka (MB),
32.	sikora czarnog?owa, czarnog?ówka (Parus montanus)	widywana w Suchedniowie w pobli?u lasów (MB), oraz odnotowana w rejonie torów kolejowych Skar?ysko – Lipowe Pole od strony „??k Borkowskich” w maju 2003 r. (Ornit.),
33.	trzcinniczek (Acrocephalus scirpaceus)	widywany na prze?omie maja i czerwca podczas penetrowania rejonu Lipowego Pola (AS),
34.	wodnik (Rallus aquaticus)	obserwacje poczynione w okresie letnim 1998 r. Dotyczy jednego ptaka tego gatunku (MB),
35.	zaganiacz (Hippolais icterina)	obserwowany regularnie w miesi?cach maj – lipiec 2003 r. w pobli?u rzeki Kamionki w Suchedniowie, ok. 200 m poni?ej urz?dze? spustowych zbiornika „Suchedniów” (TA, RS), a tak?e na terenach podmok?ych Lipowego Pola (AS).

Inicja?y oznaczaj?:
(AS) – Andrzej Sta?kowiak – mgr biologii,
(GM) – Grzegorz Matynia – obserwacje amatorskie,
(JH) – Jan Harabin – in?. le?nik,
(JS) – Jaros?aw Su?ek – lekarz weterynarii – ornitolog,
(KK) – Krzysztof Kolwaczyk – obserwacje amatorskie,
(LT) – Leszek Tu?nio – lekarz weterynarii,
(MB) – Mateusz Bolechowski – obserwacje amatorskie,
(MC) – Marek Chojnacki – obserwacje amatorskie,
(Ornit.) – NN – grupa ornitologów,
(RS) – Ryszard Sowa – obserwacje amatorskie,
(TA) – Tadeusz Andrzejewski – obserwacje amatorskie,
(X) – informacje z „drugiej r?ki”,
Nazwy ?aci?skie odnotowanych gatunków podano za: „Ptaki Europy i obszaru ?ródziemnomorskiego” Larsa Jomssona, Wyd. MUZA S.A., Warszawa 2003 oraz uzupe?niaj?cego za” „Ptaki Europy. Przewodnik terenowy” opracowanie zbiorowe pod redakcj? naukow? Kazimierza A. Dobrowolskiego, Warszawa 1982.

Opracowa?: Ryszard Sowa

Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.

Opublikowane: 2006-04-04 (12864 odsłon)